چند نکته درباره صندوق‌های سرمایه‌گذاری بورسی

خالص ارزش دارایی (Net Asset Value)

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های ﻣﺎﻫﯿﺖ واﺣﺪﻫﺎی سرمایه‌گذاری صندوق‌ها ﺑﺎ ﺳﻬﺎم ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ، ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ آن‌هاﺳﺖ. ﻗﯿﻤﺖ ﯾﮏ واﺣﺪ سرمایه‌گذاری ﺻﻨﺪوق ﺑﺮﺧﻼف ﻗﯿﻤﺖ ﺳﻬﺎم شرکت‌ها به صورت مستقیم ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯿﺰان ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎی آن ﻗﺮار نمی‌گیرد.

ﻣﺒﻨﺎی خرید و فروش واﺣﺪﻫﺎی سرمایه‌گذاری ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻌﺐ ﺻﻨﺪوق و ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺻﺪور ﯾﺎ اﺑﻄﺎل واﺣﺪﻫﺎی سرمایه‌گذاری ﺻﻮرت می‌گیرد، ﺧﺎﻟﺺ ارزش دارایی‌های ﻣﻮﺟﻮد در ﺻﻨﺪوق در ﭘﺎﯾﺎن هر روز اﺳﺖ؛ ازآنجایی‌که صندوق‌های سرمایه‌گذاری ﻓﺎﻗﺪ داراﯾﯽ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺑﻮده، سبد دارایی‌های آن ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﺳﻬﺎم، اوراق مشارﮐﺖ ﯾﺎ وﺟﻪ ﻧﻘﺪ اﺳﺖ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺧﺎﻟﺺ ارزش دارایی‌های آن در هر روز براﺳﺎس ارزش روز دارایی‌های صندوق قابل‌ محاسبه است.

بازده سرمایه‌گذاری

مانند سرمایه‌گذاری در یک سهم که می‌تواند به‌طورکلی دو نوع بازده، شامل سودهای نقدی دریافتی و عایدات سرمایه‌ای ناشی از افزایش قیمت سهم، برای دارنده ایجاد کند، عایدات سرمایه‌گذار صندوق نیز در واقع از همین محل‌ها به دست می‌آید و بازده کل در مجموع سه جنبه از عایدی دارایی‌های سبد را نشان می‌دهد که شامل موارد زیر می‌شود:

۱ سود نقدی هر واحد سرمایه‌گذاری: مقدار درآمد یا سود نقدی است که صندوق از محل سودها و بهره‌های دریافتی روی سهام و اوراق قرضه موجود در سبد دارایی‌های خود به ازای هر واحد سرمایه‌گذاری به دارنده واحدها ‌‌پرداخت می‌کند.

۲ عایدات سرمایه‌ای ناشی از محل دارایی‌های موجود: این بخش ناشی از افزایش قیمت اوراق‌بهادار موجود در سبد دارایی‌های صندوق است.

۳ عایدات سرمایه‌ای ناشی از دارایی‌های فروخته‌ شده: این بخش از عایدات در نتیجه فروش اوراق بهادار سبد صندوق به قیمتی بیش از بهای تمام‌شده به دست می‌آید.

کارمزدها و هزینه‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری

نحوه محاسبه کارمزد ارکان و هزینه‌های مربوط به صندوق در اساسنامه و امیدنامه آن درج می‌شود.

مهم‌ترین هزینه‌های صندوق شامل موارد زیر است:

۱ کارمزد ارکان: کارمزدی که به ارکان اجرایی و نظارتی صندوق(مدیر، متولی و ضامن) به علت خدمات ارائه‌شده و ریسک متحمل شده پرداخت می‌شود.

کارمزد هر یک از ارکان به‌صورت درصدی از خالص ارزش روز دارایی‌های صندوق که در امیدنامه مشخص‌شده، محاسبه می‌شود و به‌صورت روزشمار از دارایی‌های صندوق کسر می‌شود.

۲ هزینه‌های دوره‌ای: شامل هزینه حسابرس، هزینه تأسیس و تسویه، هزینه مجامع و عضویت در کانون‌ها و سایر هزینه‌ها که به‌صورت دوره‌ای یا مقطعی برای صندوق‌ها ایجاد می‌شود.

۳ هزینه‌های صدور و ابطال: درحالی‌که هزینه‌های کارمزد و دوره‌ای از محل دارایی‌های صندوق پرداخت می‌شود، این هزینه به‌طور مستقیم به سرمایه‌گذار تحمیل شده و سرمایه‌گذار در هر صدور یا ابطال آن را پرداخت می‌کند. همچنین ممکن است این صندوق‌ها شامل جرایم ابطال زود هنگام واحدهای صندوق نیز بشوند که در این صورت سرمایه‌گذار با برنامه‌ریزی صحیح سرمایه‌گذاری خود می‌تواند این هزینه‌ها را نیز به حداقل برساند.

هزینه جرایم احتمالی با هدف افزایش دوره سرمایه‌گذاری اشخاص و جلوگیری از ورود و خروج‌های مکرر در صندوق وضع می‌شوند.

معمولا در امیدنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در سهام یک بخش هزینه ثابت به مبلغ ۲۰ هزار ریال در نظر گرفته‌ شده است که به ازای هر فرآیند صدور یا ابطال به هر گواهی سرمایه‌گذاری(بدون توجه به تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری) تعلق می‌گیرد.

بخش دیگر با عنوان «جریمه تعجیل در خروج» در نظر گرفته‌ شده است. این هزینه از سرمایه‌گذارانی که مدت سرمایه‌گذاری آن‌ها در صندوق کمتر از ۹۰ روز باشد، به‌صورت پلکانی از پنج درصد تا یک درصد نسبت به قیمت ابطال دریافت خواهد شد؛ بنابراین، سرمایه‌گذارانی که حداقل ۹۰ روز از زمان صدور واحدهای سرمایه‌گذاری آن‌ها سپری‌ شده باشد، در صورت اقدام به ابطال واحد سرمایه‌گذاری خود، هزینه این بخش را پرداخت نخواهند کرد.